Hoewel de sterrenhemel natuurlijk altijd de moeite waard is om van te genieten, neemt de winter toch wel een bijzondere plaats in. Het is de tijd van sterrenbeelden als de Tweelingen, de Stier, Orion en de Pleiaden, ‘De Zeven Zusters’. Met soms ‘kraakheldere’ nachten!
Er zijn dus mooie sterrenbeelden die we makkelijk met het blote oog kunnen zien, maar er zijn ook deep sky objecten te ontdekken zoals de Krab nevel (M1) in het sterrenbeeld Stier, waarvan de rode reus Aldebaran de hoofdster is. Ook diverse sterrenstelsels zijn goed te zien, zoals de naaste buur van de Melkweg, het Andromedastelsel (M31) en met wat meer inspanning het Triangulum stelsel M33.
Een must-see op een heldere winternacht is het sterrenbeeld Orion. Onze voorvaderen zagen hierin een jager met een pijl en boog, met drie heldere sterren op een rij, met halverwege, de zogenaamde ‘gordelsterren’. Een mooi object om op in te zoomen is de Orion nevel (M42), een grote gaswolk waar nieuwe sterren worden geboren.
Het sterrenbeeld Orion en de bekende Orion nevel (M42). De foto van de Orion nevel heb ik op 19 januari 2023 gemaakt met eQuinox2. Voor de meer gevorderde amateurs is de omgeving van de linker gordelster Altinak een goudmijn: Links van de gordelster Altinak (bovenaan) zie je de Flame nebula en op de derde foto rechts in het midden de beroemde Paardenkop nevel (IC434). Dit is ook een door mij gemaakte foto.
De onlangs gelanceerde Euclid telescoop van de ESA zag de Paardenkop nog een stuk beter:
Het voordeel van de winter is natuurlijk dat we lange nachten hebben om waar te nemen. Als het weer meezit, kan het ook goed helder zijn. We kunnen dan ook proberen om de planeet Uranus eens op te zoeken. Die is met een amateur telescoop goed zichtbaar, iets oostelijk van het sterrenbeeld Vissen, iets links van de heldere planeet Jupiter.
Geniet van de details op Jupiter met zijn bruine banden. Op de App “Sun, moon and planets” is ook na te gaan of de permanente storm op Jupiter (de zogenaamde rode vlek) ook zichtbaar is op dat moment. Met een kijker met een opening van 8” of meer moet het mogelijk zijn deze rode vlek nog te zien, voordat we weer tot het najaar moeten wachten tot Jupiter weer zichtbaar is.
Als oriëntatie voor de winterhemel kun je het beste starten met de helder witte ster Capella van de Voerman die aan het begin van de avond nog laag in het noordoosten staat. Daar onder staan de Tweelingen met Castor en Pollux als heldere sterren. Van daaruit gaat je blik naar het rechts, naar het zuiden, en kom je de Stier en Orion tegen.
Veel kijkplezier!
