Kenmerkend voor de zomerhemel is de zogenaamde Zomerdriehoek, bestaande uit de drie heldere sterren Vega (hoofdster van de Lier), Deneb (hoofster van de Zwaan) en Altair (hoofdster van de Arend). De zomer is de periode waarin we vooral ook kunnen genieten van bolhopen en nevels.
Bolhopen
Bolhopen zijn verzamelingen van sterren die door de zwaartekracht in een bolvorm opeenhopen. Je vindt veel van dergelijke bolhopen in de Melkweg-band, maar de mooiste en de bekendste is natuurlijk de Hercules bolcluster M13, met zo’n 400.000 sterren. Deze is met een magnitude 5,8 al zichtbaar in een goede verrekijker en dus zeker ook in een middelgrote telescoop.
Nevels
Er zijn ook diverse nevels te zien zoals de bekende Dumbbell of Halternevel M27, die ligt tussen de sterrenbeelden Zwaan en Arend. Deze komt al tevoorschijn in een kleine telescoop. De blauwe en rode kleuren van deze nevel komen pas op foto’s tot hun recht. Een planetaire nevel is een ster in zijn laatste levensfase, het restant van een ontploffende ster (supernova). Dit is ook het geval bij de Ringnevel M57 in het sterrenbeeld Lier.
Maar er zijn ook sluiernevels zoals de oostelijke Veil nebula bij de ster Aljanah (in de onderste vleugel van de Zwaan). Dit is het overblijfsel van een supernova die tussen de 5.000 en 8.000 jaar geleden in het sterrenbeeld Zwaan ontplofte. De nevels NGC 6960, NGC 6974, NGC 6979, NGC 6992, NGC 6995 en IC 1340 behoren alle tot de Sluiernevel. Ook interessant is de iconische Noord-Amerika nevel NGC 7000 (magnitude 4) in het sterrenbeeld Zwaan, iets ten westen van de hoofdster Deneb. Om meer structuren in nevels te zien wordt het gebruik van dualband filters die H-alpha (rood) en OIII (groen, blauw) doorlaten aangeraden. Ook blokkeren dergelijke filters de lichtvervuiling (ook aangeduid als UHC filter). Ze zijn er in 1.25 en 2 inch uitvoering (afhankelijk van het betreffende oculair).
Bijzondere sterrenbeelden
Rond 21 juni zijn de dagen het langst en de nachten het kortst. Wees niet verbaasd als het pas tegen 24.00 uur donker genoeg is om van de sterrenhemel te genieten. Daar staat tegenover dat er mooie sterrenbeelden als de Schorpioen met de hoofdster Antares en de Boogschutter te zien zijn. Op onze breedte staan deze sterrenbeelden alleen nogal laag aan de hemel, dus zoek hiervoor een plek met een vrije horizon naar het zuiden.
Sterrenstelsels
In deze tijd van het jaar staan sterrenbeelden als Cassiopeia en Andromeda nog vrij laag aan de hemel. We zullen tot het najaar moeten wachten om bijvoorbeeld het Andromedastelsel M31 weer te zien. Daarentegen kunnen diverse deep-sky stelsels uit het voorjaar ook in de zomer worden bekeken zoals de galaxies rond de Grote Beer (M51, M101, M106). Die staan straks in het najaar juist weer (te) laag aan de hemel. Voor als je een smart scope hebt of aan astrofotografie doet: probeer als uitdaging ook eens het Draco trio rond NGC 5982 in het sterrenbeeld Draak. Je krijgt dan drie galaxies in één beeldveld te zien. Deze zomer moet dat nog lukken. Tegen de herfst komt de Draak te laag aan de hemel te staan.
Planeten
In de latere nacht zijn de planeten en Saturnus, Uranus, Jupiter en Mars al weer zichtbaar. Saturnus komt als eerste in dit rijtje in de avond al op. Daarna komt Uranus, later gevolgd door Jupiter en Mars die pas na middernacht te zien zijn. Venus is in deze periode een ‘avondster’ en is zichtbaar vanaf zonsondergang. Mercurius is begin juli nog goed zichtbaar en komt daarna steeds dichter richting zon te staan en is dan moeilijk waar te nemen. Vrij zicht op het noordwesten is dan in ieder geval noodzakelijk.
Perseïden
Rond 12 en 13 augustus zijn er weer vallende sterren te zien: de Perseïden. Dit is met de Geminiden (in december) een sterrenregen met de meeste meteoren, op het hoogtepunt zo’n 85 per uur! Zet je ligstoel maar klaar met zicht op het noordoosten. Zoek daar het W-vormige sterrenbeeld Cassiopeia met daar onder Perseus. De meteoren lijken alle uit dit punt te komen, de zogenaamde radiant. De meteoren komen niet op commando: ontspan je, kijk wat rond, neem de tijd en geniet ervan!
Veel kijkplezier!
