Vierentwintig uur per dag waarnemen, weer of geen weer, de droom van elke astronoom! Dit kan wel degelijk, maar dan met radiogolven die altijd kunnen worden ontvangen.
Op radio golflengten is het bovendien mogelijk een volledig beeld van de Melkweg te krijgen omdat deze golven door de dichte stofwolken, die het zicht op de Melkweg in het optische bereik ontnemen, heen gaan. De werkgroep Radioastronomie binnen de Amersfoortse sterrenwacht maakt nu een radiokaart van de Melkweg op basis van de zwakke straling van waterstofstofatomen die op zeldzame momenten een ‘spin’ vertonen. Dit gebeurt op de zeer specifieke frequentie van 1420.405 MHz, overeenkomend met een golflengte van 21,1 cm, de zgn. Waterstoflijn.
Onlangs werden met succes de eerste waarnemingen van de 21 cm waterstoflijn gedaan. De daarbij gebruikte apparatuur en software is zo enorm gevoelig dat met een schotelantenne van slechts 1,50 meter doorsnede kan worden volstaan. De gebruikte opnametechniek lijkt veel op die welke bij de astrofotografie worden gebruikt. Zo werken de radiowaarnemingen ook met scans van bijv. 5 minuten en met ‘lights’ en ‘darks’. De opzet is daarbij zo veel mogelijk low-budget, wat veel zelfbouw inhoudt.
De werkgroep verdiept zich nu in de vraag hoe een kaart met vanuit het perspectief ‘van bovenaf’ van de spiraalarmen kan worden gemaakt. Dat kan door de optredende Doppler-effecten (die de frequentie van 1420.405 MHz verschuiven) om te rekenen naar afstanden. Dit kan door de rotatiesnelheden van punten op de spiraalarmen in een curve uit te zetten, de zgn. rotatiecurve, die per Melkwegstelsel verschilt.
Dat brengt ook de vraag met zich mee welke montering de radioschotel moet krijgen: Alt/azimut, Equatoriaal of Galactisch. Om binnen het beperkte budget te blijven verdient de lichte zelf gebouwde gaasschotel daarbij de voorkeur. Het nauwkeurig benaderen van de paraboolvorm is daarbij de uitdaging.
Wil je meer weten over dit project? Neem dan gerust contact op met Andries Boone op e-mailadres andriesboone1@gmail.com.
