Zonnetelescopen zijn wezenlijk anders dan de telescopen die dienen om het nachtelijke firmament te onderzoeken. Net zoals voor nachttelescopen hangen zowel de scherpte als de lichtopbrengst af van de diameter, maar grotere zonnetelescopen vangen ook meer hitte van de zon naast het licht dat men wil analyseren. Die levert verwarming en turbulentie binnenin en rondom de telescoop.
Vanaf het midden van de vorige eeuw werd dit probleem opgelost door zonnetelescopen luchtledig te zuigen, maar dat stelt beperkingen aan de grootte door het benodigde afsluitvenster: de maximale diameter is dan slechts 1 meter (Zweedse zonnetelescoop op La Palma).
De Dutch Open Telescope op La Palma bracht rond de eeuwwisseling de doorbraak met een geheel open ontwerp waar de wind (bij voorkeur stevig) dwars doorheen blaast. Dit leidde tot een nieuwe generatie grotere zonnetelescopen. De eerste twee van anderhalve meter verschenen in de VS en op Tenerife. Een zonnetelescoop met 4 meter diameter wordt momenteel door de Amerikanen op Hawaii gebouwd en een Europese is in de ontwerpfase.
Naast turbulentie binnen de telescoop veroorzaakt de zonnewarmte ook turbulentie rondom en boven de telescoop: overdag is onze atmosfeer veel turbulenter dan ’s nachts. Hiervoor corrigeren is mogelijk dankzij geavanceerde optische technologie en computermethoden.
In deze lezing behandelt Prof. Dr. Robert J. Rutten de principes van zonnetelescopen en de diverse oplossingen voor de turbulentie-problemen door een reeks telescopen als voorbeeld te nemen, en demonstreert hij de successen met fraaie beelden en films die inmiddels verkregen zijn.
De lezing start om 20:00. Deur open om 19:45. Toegang voor niet-leden is 7,50 incl. een kop koffie of thee. Tickets alleen te koop via Eventbrite. Leden van Sterrenwacht Midden-Nederland en ook vereniging Astra Alteria hebben gratis toegang.
De spreker was ruim veertig jaar zonnefysicus in Utrecht. Ook was hij deeltijdhoogleraar in Oslo en komt daar nog geregeld. Hij is expert in hoe het licht van de zon ontsnapt en hoe de spectraallijnen in dat licht dienen als meetinstrument. Hij was nauw betrokken bij de waarnemingen met de Dutch Open Telescope op La Palma en onderzoekt momenteel de structuur van de zonnechromosfeer.
