Voorbereiding
In sterrenhemel-programma’s zoals Stellarium, Sky safari e.a. staan per object gegevens vermeld over magnitude, afstand in lichtjaren en grootte aan de sterrenhemel. De voorpret is om eerst ‘op het droge’ leuke objecten te vinden en daar op een regenachtige dag een selectie uit te maken Dit is dan de waarneemlijst voor de eerstvolgende keer dat het weer helder is!
Check eerst de zichtbaarheid door te kijken of het programma het object op het moment van waarnemen met de zoekfunctie vindt. Vergelijk daarna de vermelde magnitude met de zichtbaarheidsgrens voor visueel waarnemen die op ongeveer 8 ligt. Naast de magnitude is ook de grootte van het object aan de hemel (uitgedrukt in boogminuten) van belang. Lichtzwakkere objecten staan meestal ook verder weg en worden daardoor kleiner van stuk wat het vinden van het object dus bemoeilijkt …
Je weet nu of je een goede kans hebt het object live te gaan zien of dat zwaarder geschut nodig is:
Meer live zien met astrofotografie (light)
Mocht het live waarnemen van de gekozen objecten niet lukken, dan moet fotografie uitkomst bieden. Binnen onze Sterrenwacht Midden-Nederland is de werkgroep Astrofotografie actief, waaronder ook een aantal gebruikers van zgn. ‘smart scopes’ die het live waarnemen combineren met astrofotografie (light) en zodoende veel lichtgevoeliger zijn. Smart scopes kunnen zichzelf uitrichten en zien kans om binnen een half uur objecten met magnitude 13 op het scherm te toveren. Met echte astrofotografie worden de resultaten kwalitatief nog beter, ook dankzij de zgn. ‘live-stacking’.
Het voorjaar
Het voorjaar is een prima tijd voor het speuren naar sterrenstelsels. Met uitzondering van het Andromeda stelsel dat laag aan de noordwestelijke hemel staat. Nog even geduld hebben dus tot de zomer/najaar! In die periode zijn er juist veel nevels en bolhopen te zien.
De Grote Beer (met een keur aan galaxies) staat nu hoog aan de hemel, dus gunstig om waar te nemen. Het voorjaar is ook de tijd van sterrenbeelden als de Leeuw en de Maagd, waar -net als rond de Grote Beer- veel interessante sterrenstelsels zijn te vinden.
Rond de Grote Beer
Een aantal galaxies rond de Grote Beer heeft een magnitude met een redelijke kans om ze live waar te nemen, zoals het Bode stelsel met M81 en M82 (magnitude 6,9 resp. 8,4).
Dat vraagt wel om een kijker met een diameter van minimaal 6 inch (15 cm). Beide stelsels kunnen met een oculair van 28 of 32 mm in één beeldveld worden waargenomen. Het leuke van M82 is dat je precies tegen de zijkant van het stelsel aankijkt, vandaar de bijnaam Sigaarstelsel!
Als je dit tweetal met ‘starhopping’ wilt vinden: dit is een lastige omdat er geen duidelijke herkenningspunten in de buurt zijn… Een starhop hulpje: trek vanaf de ster steelpan-ster Phecda een denkbeeldige lijn naar Dubhe en trek die lijn door met de afstand tussen beide sterren. Dan kom je ongeveer bij M81/M82 uit!
Onder het ‘pannetje’ van de Grote Beer ligt het fraaie stelsel M106 (magnitude 8), ook de Draaikolknevel M51 is met magnitude 8,8 wel een uitdaging. Een meevaller voor de starhoppers: M51 staat dicht bij de staart-ster van de Grote Beer: Alkaid. Net aan de andere kant van de ‘steel’ van de Grote Beer staat het Pinwheel stelsel M101, dat ook zeer de moeite waard is. Voor zowel M51 als M101 is Alkaid dus een goed startpunt voor starhopping!
Rond de Leeuw
Het sterrenbeeld Leeuw kent tal van interessante galaxies. Zoek eerst eens naar “Leo’s triplet” (M65, M66 en NGC3628). Kijk daarna naar het mooie balkspiraal-stelsel NGC2903, naast de kop-ster van de Leeuw: Algenubi. Zo moet onze Melkweg er op een afstand ook ongeveer uitzien! Dit zijn objecten voor een heldere avond en er is mogelijk wel wat geduld voor nodig om ze te vinden. De goto functie van de telescoop zal hierbij zeker helpen.
Rond de Maagd
Het voorjaar is hét seizoen voor het bekijken van het sterrenbeeld Maagd en het Virgo-cluster, waar het echt wemelt van de sterrenstelsels. Probeer bijvoorbeeld het stelsel M87 eens te vinden, waarvan het enorme zwarte gat onlangs met radiotelescopen in beeld is gebracht.
Een ‘must see’ in deze omgeving is de Sombreronevel M104 in de buurt van de hoofdster Spica (met een magnitude 8). Daar is wel een telescoop van 8 of 10 inch opening voor nodig in onze (lichtvervuilde) omgeving, te meer daar dit stelsel op onze breedte niet al te hoog aan de hemel staat.
Planeten
Mars beweegt zich dit voorjaar van de Tweelingen naar de Kreeft Venus is in maart nog een tijdje zichtbaar, maar verdwijnt daarna als ‘avondster’. Jupiter is tot begin mei nog zichtbaar. Saturnus is inmiddels al verdwenen. Uranus is nog tot begin april zichtbaar. Daarna zullen Jupiter, Saturnus en Uranus weer in het najaar van de partij zijn.
Veel plezier bij alle waarnemingen!
Andries Boone
